INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Wojciech Tadeusz Jastrzębowski      Wojciech Jastrzębowski, wizerunek na podstawie fotografii z 1935 r.

Wojciech Tadeusz Jastrzębowski  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1962-1964 w X tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Jastrzębowski Wojciech Tadeusz (1884–1963), artysta plastyk, profesor architektury wnętrz, działacz kulturalny. Ur. 25 II w Warszawie, syn Władysława, ilustratora pism warszawskich, i Tymony Staweckiej, był wnukiem Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego, znakomitego przyrodnika, profesora Instytutu Agronomicznego w Marymoncie. J. uczęszczał w Warszawie do szkoły realnej Pankiewicza i do Szkoły Rysunkowej prowadzonej przez Jana Kauzika (1903–4). W l. 1904–9 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem J. Mehoffera i S. Wyspiańskiego. Zdobył wówczas medal brązowy i dwa srebrne. W czasie studiów podróżował po Włoszech (Wenecja, Florencja, Piza, 1907). Po ukończeniu akademii otrzymał (dwukrotnie) stypendium imienia Siemianowskich na pobyt we Francji (Paryż, 1909–11). W latach tych wystawiał na Salonach Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie oraz wziął udział w konkursie Muzeum Przemysłowego we Lwowie, otrzymując I nagrodę za projekt pokoju stołowego. Po powrocie do Krakowa podjął, oprócz pracy twórczej, działalność organizacyjną. Był jednym ze współzałożycieli stowarzyszenia pod nazwą ARMR (Architektura, Rzeźba, Malarstwo, Rzemiosło, 1911) i wraz z tą grupą uczestniczył w krakowskiej Wystawie Architektury Wnętrz w Otoczeniu Ogrodowym. Należał do czołowych przedstawicieli grupy artystów, którzy dążyli do odrodzenia «sztuki stosowanej» poprzez nawiązanie do tradycji dobrego rzemiosła i twórczości ludowej. W r. 1913 współorganizował «Warsztaty Krakowskie». Jego bogata i różnorodna twórczość w tym okresie przyniosła mu szereg nagród konkursowych: I nagrodę za projekt polichromii kościoła w Noworadomsku (1912), II nagrodę za projekt bramy wjazdowej do Zwierzyńca w Pilawinie (1913), I nagrodę za projekt medalu pamiątkowego 50-lecia powstania styczniowego (1913), I nagrodę za projekt mebli dla «Zdobnictwa» (1913), I nagrodę za sarkofag Bolesława Prusa (1914) i in. Ponadto J. nadzorował wykonanie niektórych wnętrz nowego gmachu Muzeum Techniczno-Przemyslowego w Krakowie. Interesował się też liternictwem i grafiką książkową: wykonywał dyplomy artystyczne, m. in., wspólnie z B. Lenartem, dyplom dla Marii Curie-Skłodowskiej, w l. 1912–4 opracował graficznie książki „Drzewiej” Orkana oraz „Chopin i Naród” Przybyszewskiego. Okres wojny 1914–7 spędził J. na froncie w Legionach, wykonując wiele szkiców, które eksponował na wystawie Legiony w Sztuce (1916–7). Po powrocie do Krakowa zaprojektował kilka wnętrz wawelskich – nie zrealizowanych (sale: Pod Ptakami, Senatorską, Poselską). Projektował też witraże i wnętrza dla odbudowanego gotyckiego kościoła w Radłowie (1918). W r. 1918 brał udział w walkach we Lwowie (w 5 p. piechoty legionowej), następnie w kampanii 1920 r. Dn. 19 XII 1921 r. przeszedł do rezerwy i osiadł na stałe w Warszawie.

Tutaj projektował wnętrza gmachu Podchorążówki. Wkrótce znalazł się w rzędzie czołowych działaczy i organizatorów życia kulturalnego. Współpracował z pismem „Grafika Polska” (okładki do nr 5 i 1–3 z l. 1921–2), następnie był współredaktorem pisma „Grafika”. Swoją grafikę książkową eksponował na wystawie książki u Baryczków (1919). W r. 1922 zwyciężył w konkursie na projekty monet, które były w obiegu do r. 1939. W r. 1923 (15 II) został zastępcą profesora, a w 1925 profesorem Warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych (późniejszej Akademii Sztuk Pięknych), gdzie wykładał m. in. kompozycję brył i płaszczyzn, przedmiot po raz pierwszy wprowadzony do szkolnictwa artystycznego. W r. 1935 został prorektorem, a w l. 1938–9 rektorem tejże akademii. J. stał się jednym z twórców nowego programu Akademii Sztuk Pięknych, który zmierzał do fachowego szkolenia w dziedzinie rzemiosła artystycznego. Program ten został częściowo zrealizowany, a uczniowie J-ego to dzisiejsi pedagodzy szkół artystycznych i twórcy na polu artystycznego rzemiosła.

W r. 1925 uzyskał w kraju I nagrodę, zaś w Paryżu Grand Prix za projekty wnętrz, sgraffita, witraże i meble do pawilonu polskiego na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu. J. był współzałożycielem powstałej w r. 1926 Spółdzielni Artystów «Ład», potem do r. 1963 przewodniczącym jej rady nadzorczej; uczestniczył we wszystkich wystawach «Ładu» w kraju i za granicą. Pracował także w wytwórni «Kilim Polski». Za prace przy organizowaniu Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu otrzymał w r. 1929 złoty medal i I nagrodę w konkursie na plakat (reprod. „Rzeczy Piękne” 1928 nr 1–3). Współpracował z architektami, projektując m. in. wnętrza Domu Kolejarza wraz z teatrem «Ateneum» (1927–8) i wnętrza Min. Wyznań Rel. i Oświecenia Publ. (I nagroda 1928–9), wyposażenie wnętrza poselstwa polskiego w Moskwie (1928), niektóre wnętrza w Banku Gospodarstwa Krajowego (1929). Projektował wnętrze polskiego „Orbisu” w Wiedniu (1934), nadzorował realizację wnętrz statków «Piłsudski» i «Batory» (1935-6). W r. 1935 otrzymał doroczną nagrodę państwową. Prace w dziedzinie medalierstwa przyniosły mu złote medale na dwóch międzynarodowych wystawach «Sztuka i Technika» w Paryżu (1937) i w Nowym Jorku (1939). Był członkiem Instytutu Propagandy Sztuki (IPS, od 1930), Tow. Szerzenia Sztuki Polskiej Wśród Obcych (TOSPO) i Zw. Zawodowego Artystów Plastyków. W l. 1928–30 był dyrektorem Departamentu Sztuki w Min. Wyznań Rel. i Oświecenia Publ. W r. 1935 wszedł jako bezpartyjny do Senatu Rzpltej, gdzie wygłaszał wiele przemówień w sprawach sztuki. Z Senatu ustąpił w r. 1938, nie mogąc przeprowadzić swoich postulatów.

W l. 1939–47 przebywał w Wielkiej Brytanii, gdzie wiele malował i wystawiał, a także projektował okładki i obwoluty do ukazujących się tam polskich książek (np. okładkę do wydanych w Londynie w r. 1945: „Pięciu fantazji na temat polskich kolend” A. Baxa, „Popiołów” Żeromskiego i publikacji „Straty kultury polskiej”). Był także wykładowcą w szkole malarskiej w Sudbury (Suffolk), później w Kingswood.

Po powrocie do kraju przebywał J. w Warszawie, prowadził wykłady w Akademii Sztuk Pięknych, współpracował z «Ładem», z Centralą Przemysłu Ludowego i Artystycznego (CPLiA), należał do Rady Naukowej Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, do Rady Kultury, był rzeczoznawcą w Pracowniach Sztuk Plastycznych. Brał udział w wystawach: grupy «Powiśle» (1948), Trzydziestolecie «Ładu» (1956). Projektował wnętrza dla ambasady polskiej w Moskwie (1948–9), salę obrad w Min. Sprawiedliwości (1948–9), wnętrza w poselstwie Izraela w Warszawie (1948–9), strop pawilonu poselskiego na Międzynarodowych Targach w Lipsku (1951). Zdobył nagrody na konkursach: na znaczek I Kongresu Nauki Polskiej (1951), znaczek Związku Zawodowego Pracowników Kultury (1953), na monety o wartości 2, 5, 10 zł. (w 1958 zrealizowana moneta 2-złotowa). Ponadto zasiadał w komisjach kwalifikacyjnych wielu wystaw i konkursów, brał udział w sesjach, zjazdach i naradach pracowników kultury, m. in. w posiedzeniu Rady Kultury i Sztuki w dn. 10–11 IV 1953 r. (jego wypowiedź w „Materiałach do Studiów i Dyskusji PIS”, W. 1953 nr 2/14 s. 354). Ogłaszał artykuły w czasopismach kulturalnych i fachowych (O supremacji pędzla nad piórem w budżecie Rzeczypospolitej, „Wiad. Liter.” R. 10: 1933 nr 1, O zasadach opieki państwa nad sztuką, „Plastyka” R. 1: 1935 nr 3–4, Geneza, program i wyniki działalności Warsztatów Krakowskich i «Ładu», „Polska Sztuka Ludowa” R. 4: 1952 nr 1), opracował przedmowy do „Katalogu wystawy Grupy «Ład»”, „Sztuka wnętrza” w IPS oraz do „Katalogu Wystawy Pośmiertnej Andrzeja Milwicza” w SARP 1954.

J. był współtwórcą i najwybitniejszym przedstawicielem polskiej sztuki dekoracyjnej okresu międzywojennego. Charakteryzowała go dążność do ukształtowania stylu narodowego, opartego o tworzywo stosowane w sztuce ludowej i o ludowy ornament, ale wykorzystującego doświadczenia kubistyczne i konstruktywistyczne w kompozycji przestrzennej. Jego koncepcje kontynuowane są nadal przez uczniów i następców. J. był ogromnie czynny i popularny, znany z bezkompromisowości i odwagi, był przy tym powszechnie lubiany dla swej bezpośredniości i pogody. J. został odznaczony w r. 1961 Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (w 50-lecie pracy artystycznej), a wcześniej Krzyżem Oficerskim, Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości, Orderem Oficerskim Legii Honorowej, Orderem Jugoslovenska Kruna III kl. Zmarł 9 III 1963 r. w Warszawie.

 

Głowa J-ego, rysunek L. Gottlieba, z okresu legionowego w Arch. Państw. w Kr.; Rzeźba dłuta H. Kuny z r. 1931 w Muz. Narod. w W.; – Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (tu data ur. 23 II 1885); Album-Skorowidz Senatu i Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmu Śląskiego, Kadencja 1935–1940, Kr. (1936) s. 212, 214 (tu data ur. 26 II 1884); Scriptor, Sejm i Senat – IV kadencja 1935–1940, W. 1936 s. 434–60; – Bunikiewicz W., Laureat nagrody państwowej w plastyce, „Kur. Warsz.” 1935 nr z 7 XII; Dobrowolski T., Sztuka młodej Polski, W. 1963; Historia sztuki polskiej, T. 3: Sztuka nowoczesna, Kr. 1962; Huml I., Twórczość W. J-ego. Z zagadnień plastyki polskiej w l. 1918–1939, Wr. 1963; taż, Współczesny artysta renesansowy W. J., „Problemy” R. 18: 1962 nr 5 s. 364; Husarski M., Meble dla polskich urzędów za granicą, „Tyg. Ilustr.” 1929 nr 27 s. 532–4; Orthwein K., Spółdzielnia „Ład” w latach przedwojennych i po wojnie, „Kultura i Społeczeństwo” T. 1: 1957 nr 2 s. 94; Padechowicz M., Prace konkursowe na urządzenie gmachu Min. WRiOP, „Wzory Mebli Zabytkowych, Nowoczesnych” (Kr.) 1928 z. 8; Pawilon Zakładów Doświadczalnych Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie wybudowany wg projektu prof. J. Witkiewicza, „Rzeczy Piękne” (Kr.) R. 7: 1928 nr 1–3 s. 1; Piwocki K., W. J , „Życie Warsz.” 1963 nr 62 z 14 III (tu data ur. 26 II 1884); Puciata-Pawłowska J., W. J., „Pion” R. 3: 1935 nr 16; Sterling M., W. J. „Wiad. Liter.” 1929 nr 36; Wallis M., Sztuka polska dwudziestolecia, Wybór pism z lat 1921–1957, W. 1959; Warchałowski J., Polska sztuka dekoracyjna, W., Kr. 1928; Witkiewicz K., Witraż W. J-ego, „Rzeczy Piękne” (Kr.) R. 5: 1925 nr 3; Wojciechowski A., Elementy sztuki ludowej w polskim przemyśle artystycznym XIX i XX w., Wr. 1953, Studia z Historii Sztuki Polskiej, Pod red. K. Piwockiego, II; – Artyści mówią o sobie, „Świat” 1934 nr 7 s. 7; Nasza Sztuka dekoracyjna jest naprawdę polska, „Ekspress Poranny” (Kielce–Radom) 1934 nr z 9 VII; „Stolica” 1963 nr 16 z 21 IV s. 11; „Trybuna Ludu” 1963 nr 73; [Wywiad], „Ilustr. Kur. Codz.” 1935 nr z 2 IV; [Wywiad], „Kur. Warsz.” 1935 nr z 7 IV; „Życie Warsz.” 1963 nr 61 z 13 III, nr 62 z 14 III (nekrologi).

Irena Huml

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

Polska Organizacja Wojskowa, wojna z bolszewikami 1919-1920, Legiony Polskie, Instytut Propagandy Sztuki, Związek Zawodowy Artystów Plastyków, Cmentarz Powązkowski w Warszawie - Aleja Zasłużonych, senat II RP, Order Virtuti Militari, Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Krzyż Walecznych x2, Krzyż Niepodległości, ilustracje książkowe, wystawy malarskie w Warszawie, Towarzystwo Polskiej Sztuki Stosowanej, działalność kulturalna, szkoła realna w Warszawie, powrót do PRL, twórczość medalierska, nagrody na wystawach plastycznych, nagrody na konkursach plastycznych, NIEPODLEGŁA kultura, Order Legii Honoru (Francja, krzyż oficerski), sztuka dekoracyjna, walki o Lwów 1918, Warszawska Szkoła Sztuk Pięknych, NIEPODLEGŁA plastyka, podróże do Włoch, twórczość witrażowa, Order Odrodzenia Polski (PRL, komandoria), Order Odrodzenia Polski (II RP, krzyż oficerski), Order Odrodzenia Polski (PRL, komandoria z gwiazdą), projekty monet, obrazy o tematyce legionowej, czasopismo "Grafika", twórczość plastyczna, architektura wnętrz, Stowarzyszenie ARMR (Architektura, Rzeźba, Malarstwo, Rzemiosło), sztuka stosowana, projekty mebli, projekty wnętrz, grafika książkowa, Międzynarodowa Wystawa Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu 1925, Towarzystwo Szerzenia Sztuki Polskiej Wśród Obcych, Departament Sztuki MWRiOP, projekty okładek książek, praca rzeczoznawcy, stowarzyszenie Warsztaty Krakowskie, twórczość plakatowa, projekty pomników, nagroda Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, twórczość malarska (zmarli od 1951), Spółdzielnia Artystów Plastyków "Ład", Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu 1929, profesura Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Bronisław Czech

1908-08-25 - 1944-06-04
narciarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 
 

Józef Narcyz Pogonowski

1874-02-28 - 1949-05-15
farmaceuta
 

Benedykt Filipowicz

1861-03-26 - 1922-12-16
literat
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.