INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Romer      Jan Romer, wizerunek na podstawie fotografii z ok. 1928 r.
Biogram został opublikowany w latach 1988-1989 r. w XXXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Romer Jan (1869–1934), generał podporucznik armii austriackiej, generał dywizji WP. Ur. 3 V we Lwowie, był synem Edmunda star. lwowskiego, i Ireny Körtvelyessy de Asguth, starszym bratem geografa Eugeniusza (zob.). Rodzice pochodzili ze zubożałych rodzin ziemiańskich, po stronie ojca o powstańczej przeszłości dziadek, Henryk, walczył w powstaniu listopadowym, ojciec i stryj, Władysław, w powstaniu styczniowym (stryj w nim zginął).

R. uczył się w 8-klasowym gimnazjum w Nowym Sączu i po zdaniu tu matury w r. 1887 wstąpił do Wojskowej Akademii Technicznej (Oficerskiej Szkoły Artylerii) w Wiedniu. Szkołę ukończył w r. 1890 w stopniu podporucznika i został przydzielony do 11 p. artylerii polowej (pap) we Lwowie jako oficer baterii. W l. 1894–96 był słuchaczem Szkoły Sztabu Generalnego (Kriegschule) w Wiedniu. Od 1 X 1896 służył w sztabie 13 Brygady Piechoty (BP), następnie 7 Dywizji Piechoty (DP). W r. 1894 został mianowany porucznikiem, a w r. 1898 kapitanem. Od 1 XI t.r. dowodził baterią w 33 pap; dn. 1 XI 1900 został oficerem sztabu 19 DP w stopniu kapitana. W dn. 1 IV 1907 objął stanowisko szefa sztabu Dywizji Kawalerii (DK) «Lwów», następnie był zastępcą szefa sztabu 15 korpusu kawalerii. Od 1 V 1909 dowodził dywizjonem w 38 pap, potem w 11 pap. W r. 1908 został mianowany majorem, a podpułkownikiem w r. 1911. W dn. 1 XII 1913 R. objął dowództwo 32 pap, na czele którego jako pułkownik (1914) wyruszył na pierwszą wojnę światową i walczył na froncie rosyjskim, włoskim i ponownie rosyjskim. W dn. 26 VIII 1914 ranny w nogę, został przy pułku, 10 IX t.r. powtórnie ranny w szyję, przez miesiąc leczył się w szpitalu w Wiedniu. Od 1 V 1916 przebywał ponownie na froncie włoskim, najpierw jako dowódca 50 Brygady Artylerii (BA), później artylerii 15 korpusu. Dowódcą artylerii Legionów Polskich był od 10 II 1917. W dn. 1 V t.r. objął dowództwo 18 BA, następnie dowodził kombinowaną BP, na czele której zdobył Gringo, Primolano i fort Lisser. W r. 1917 awansował do stopnia generała podporucznika. Od listopada 1917 dowodził specjalnymi grupami artylerii (ok. 200 dział) przy zdobyciu górskiego masywu Monte Meletta – Monte di Val Bella – Col Rosso. Dn. 1 III 1918 objął dowództwo 36 BP. W dn. 1 X t.r. został dowódcą 18 DP, na czele której zdobył po raz drugi Monte di Val Bella i utrzymał Col Rosso. W czasie odwrotu po raz trzeci został ranny. Dn. 3 XI 1918 dostał się do niewoli angielskiej.

W WP R. objął 26 XI 1918 stanowisko dowódcy Okręgu Generalnego Łódź, a 21 XII t.r. dowódcy Okręgu Generalnego Lublin. Od 5 I 1919 był dowódcą grupy operacyjnej «Bug», na czele której walczył w Małopolsce Wschodniej, przełamując linie ukraińskie pod Lwowem. W dn. 18 III 1919 został przewodniczącym Polskiej Misji Wojskowej Zakupów w Paryżu. Po powrocie do kraju dowodził w wojnie polsko-radzieckiej 13 DP od 15 XII 1919 do 20 IV 1920. W dn. 21 IV 1920 objął dowództwo specjalnie zorganizowanej DK i na jej czele przeprowadził udany zagon na Koziatyn. Od 7 V 1920 był dowódcą etapów na Ukrainie i prowadził działania przeciwko armii konnej S. M. Budionnego. Dn. 27 VI 1920 objął dowództwo 6 armii, a 22 VII t.r. dowództwo 1 armii. W dn. 29 VII – 4 VIII 1920 był członkiem polskiej delegacji, która udała się do Baranowicz na rozmowy w sprawie zawarcia rozejmu z Rosją Radziecką. Od 1 I t.r. wchodził do Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. Szefem Oddziału Naczelnej Kontroli Wojskowej został 28 IX 1920. W t.r. awansował do stopnia generała dywizji. Z dn. 25 IX 1921 przeszedł na stanowisko dowódcy Okręgu Korpusu nr II Lublin. W r. 1922 został zweryfikowany w stopniu generała dywizji ze starszeństwem od 1 VI 1919. W dn. 9 XI 1922 reprezentował Naczelnego Wodza i WP w Brukseli na uroczystym złożeniu do grobu zwłok Nieznanego Żołnierza. W grudniu t.r. ukończył kurs informacyjny dla generałów pod Paryżem. Józef Piłsudski w swoich opiniach o generałach z grudnia 1922 charakteryzując R-a napisał m. in. «Człowiek o niezwykłej energii, bystrym, żywym umyśle, prawym charakterze i wysokim poczuciu honoru żołnierskiego… Oficer przeze mnie wysoko ceniony». Uchwałą Rady Ministrów 16 IV 1924 zostało mu powierzone kierownictwo akcji utrzymania bezpieczeństwa na kresach wschodnich. Członkiem Rady Wojennej został mianowany 1 IX 1924. W czasie przewrotu majowego, mimo sympatii dla marszałka J. Piłsudskiego, odmówił żądaniu wysłania do jego dyspozycji wojska, odpowiadając, że uznaje «tylko rozkazy legalnego rządu». Stanowisko inspektora armii R. objął 10 VII 1926. W dn. 23 VII t.r. został przeniesiony do dyspozycji ministra spraw wojskowych, a w dn. 14 X 1926 ponownie objął funkcję inspektora armii z siedzibą w Warszawie. Miał w wojsku opinię najbardziej trudnego i wymagającego przełożonego (Z. Bohusz-Szyszko, „W cieniu buławy”). W marcu 1929 R. reprezentował WP na pogrzebie marszałka F. Focha. Dn. 13 V 1932 wskutek choroby został zwolniony ze stanowiska inspektora armii i z dn. 31 VII t.r. przeniesiony w stan spoczynku. Pamiętniki jego ukazały się pośmiertnie, nakładem rodziny (Lw. 1938). R. zmarł 5 III 1934 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim (wojskowym). Był odznaczony m. in.: Krzyżem Orderu Virtuti Militari 2 i 5 kl., Krzyżem Orderu Polonia Restituta 2 i 3 kl., Krzyżem Walecznych czterokrotnie, Złotym Krzyżem Zasługi, odznaczeniami zagranicznymi oraz medalami pamiątkowymi.

W małżeństwie (od 29 IX 1908) ze Stefanią z Lityńskich (zm. 1975) R. miał troje dzieci: córkę Annę (1909–1972), zamężną Pannenkową, oraz dwóch synów: Jana (1911–1972), inżyniera, i Adama (1917–1924).

 

Fot. w: Romer J., Pamiętniki, Lw. 1938; – Enc. Wojsk., VII; Kryska-Karski–Żurakowski, Generałowie, (fot.); Öster. Biogr. Lexikon, [Lf. 43]; Rocznik Oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Albrycht W., Pamiętniki śp. generała Jana Romera, „Czas” 1939 nr 9, 10; Cieplewicz M., Generałowie polscy w opinii J. Piłsudskiego, „Wojsk. Przegl. Hist.” 1966 nr 1 s. 326; Dziesięciolecie odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928, W. 1928 (fot.); Dziesięciolecie Polski Odrodzonej (fot.); Garlicki A., Przewrót majowy, W. 1978; Kozłowski E., Wrzosek M., Dzieje oręża polskiego 1794–1938, W. 1973; Kukułka J., Francja a Polska po traktacie wersalskim (1919–1922), W. 1970; Kutrzeba T., Wyprawa Kijowska 1920 roku, W. 1937; Przybylski A., Wojna polska 1918–1921, W. 1930 s. 51–2, 139, 153; Sandomierski K., Polska Misja Wojskowa Zakupów w Paryżu w latach 1919–1920, „Wojsk. Przegl. Hist.” 1978 nr 4 s. 64–98; Stawecki P., Polityka wojskowa Polski 1921–1926, W. 1981 (fot.); Wapiński R., Władysław Sikorski, W. 1978; Wąsowicz F., Pamiętniki gen. Romera, „Polska Zbrojna” 1938 nr 277; – Bohusz-Szyszko Z., W cieniu buławy, „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” – „Tydzień Pol.” 1967 nr 263 (44) s. 7; tenże, W jaskini lwa, „Orzeł Biały” 1972 nr 98 s. 12–15, nr 99 s. 13–16; Kopański S., Moja służba w Wojsku Polskim 1917–1939, Londyn 1965; Piłsudski J., Pisma zbiorowe, W. 1937–8 V, VII, VIII, X; Porwit M., Spojrzenie poprzez moje życie, W. 1986; Romer E., Pamiętniki, Kr. 1988; Romeyko M., Przed i po maju, W. 1967 I, II; Wańkowicz M., Strzępy epopei, W. 1936 s. 247, 279–80; – „Polska Zbrojna” 1934 nr 64 (fot.) – 66, nr 70; „Przegl. Kawalerii i Broni Pancernej” 1975 nr 78, s. 534–5; „Tyg. Ilustr.” 1934 s. 234 (fot.); „Życie Warszawy” 1975 nr 158 (nekrolog żony R-a); – AAN: SURM 1924 r.; CAW: Akta personalne R-6001; – Materiały Red. PSB.

Mieczysław Cieplewicz

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Powiązane artykuły

 

Zagon na Koziatyn, 25–27 kwietnia 1920 roku

Koziatyn to miejscowość i węzeł kolejowy na Ukrainie, leżący na południowy-wschód od Berdyczowa. Wiosną 1920 r. stanowił on jeden z węzłów komunikacyjnych na tyłach sowieckiej XII Armii Frontu......
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

wojna z bolszewikami 1919-1920, kariera wojskowa, dzieci - 3, w tym 2 synów (osób zm. od 1901), gimnazjum w Nowym Sączu, niewola angielska, Krzyż Walecznych x4, dowodzenie grupą operacyjną, dowodzenie dywizją piechoty, walki z Armią Konną Budionnego, Order Leopolda (austriacki), Order Żelaznej Korony (austriacki), NIEPODLEGŁA armia, rana w boju (wielokrotnie), oficerska szkoła artylerii, Order Zasługi (węgierski), Order Virtuti Militari - kapituła, Okręg Generalny Lublin, walki o Lwów 1919, Wojskowa Akademia Techniczna w Wiedniu, Polska Misja Zakupów Wojskowych we Francji, dziadek - powstaniec listopadowy, artyleria Legionów Polskich, Szkoła Sztabu Generalnego w Wiedniu, Okręg Korpusu II w Lublinie, wojna światowa 1914, Okręg Generalny Łódź, front włoski I Wojny Światowej, Order Odrodzenia Polski (II RP, komandoria), Order Odrodzenia Polski (II RP, komandoria z gwiazdą), dowodzenie armią, front rosyjski I Wojny Światowej, Złoty Krzyż Zasługi II RP, inspektorat armii w Warszawie, dowodzenie brygadą artylerii, dowodzenie dywizją kawalerii, Order Korony (rumuński), przejście do powstającego Wojska Polskiego, Armia WP (1.) 1920, NIEPODLEGŁA kawaleria, brat - geograf, ojciec - powstaniec styczniowy, Grupa Operacyjna "Bug", zagon kawaleryjski na Koziatyn 1920, Armia WP (6.) 1920, negocjacje z bolszewikami w Baranowiczach 1920, Naczelna Kontrola Wojskowa, dowodzenie brygadą górską, wyprawa kijowska 1920, Order Virtuti Militari (II RP, Krzyż Srebrny), Order Virtuti Militari (II RP, komandoria), Order Legii Honoru (Francja, komandoria), Order Legii Honoru (Francja, Wielki Oficer), ojciec - starosta w Galicji, rodzina Romerów z Chyszowa h. wł., herb Romerów z Chyszowa, służba w wojsku austro-węgierskim (zm. do 1950), cmentarz wojskowy na Powązkach w Warszawie - zm. do 1950
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

Postaci powiązane

 

Eugeniusz Mikołaj Romer

1871-02-03 - 1954-01-28 geograf
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Krzysztof Kamil Baczyński

1921-01-22 - 1944-08-04
poeta
 

Antoni Filip Bednarczyk

1872-05-26 - 1941-02-01
aktor teatralny
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Stanisław Kramsztyk

1841-11-08 - 1906-12-06
fizyk
 

Paweł Kubisz

1907-05-12 - 1968-08-19
literat
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.